Mimari Özellikler

Büyük Çamlıca Camii’nin taşıyıcı yapı unsurları için özel bir beton kullanılmıştır. Türkiye’nin her köşesinden getirilen taşlar, her bölgenin kendisine özgü niteliklerini taşıyan malzemeler, uzun inceleme ve tetkikler sonucunda Anadolu coğrafyasından özenle seçilmiştir. Sadece mimari ayrıntıları değil, kullanılan yapı malzemelerinin seçimi ve uygulamanın titizliği de bu gerçeği vurgular.

Avlusu

Caminin dışarıdan iç avluya girişinde yer alan ve mermerle kaplanan Taç Kapı (Şah Kapı), büyüklüğüyle göz doldurmaktadır. Taç Kapı’nın avlunun içine bakan kısmında Kasas Suresi’nin 77. Ayeti yer alır. Caminin içine girilen kapının üzerine ise Al-i İmran Suresi’nin 132-136. ayetleri işlenmiştir. Klasik üslupta yapılan şadırvan avlunun tam ortasındadır. İç avlu revaklar ile çevrelenmiştir.

Kubbeleri

Büyük Çamlıca Camii kubbesi, 1 tam ve 4 yarım kubbenin yanı sıra, bunları çevreleyen farklı çaplardaki 80 kubbeden oluşur.Cumhuriyet tarihinin en yüksek kubbesi olan ana kubbenin 72 metre yükseklikte olması, “72 millet” tanımıyla anlatılan tüm etnik grupların tek bir kubbe altında birleşmesini simgeler. Caminin “fethi gören Üsküdar”da olmasına işaretle, ana kubbeyi taşıyan dört büyük kemerin altına Fetih Suresi’nin tamamı yazılmıştır. Kubbenin iç yüzeyine, 16 Türk devletine ithafen Allah’ın isimlerinden 16’sı, Haşr Suresi’nin son iki ayetinden istifade edilerek yazılmıştır.

Minareleri

İmanın şartını temsilen 6 minareli inşa edilen Büyük Çamlıca Camii’nin üç şerefeli 4 minaresi Malazgirt Zaferi’ne ithafen 107,1 metre, iki şerefeli 2 minaresi ise 90 metre yüksekliğinde yapılmıştır. Toplam şerefe sayısı 16 adettir.

Müezzin Mahfili

Müezzin Mahfili, müezzinin namaz ve diğer ibadetler sırasında üst kısma çıkarak dua okuduğu ve kıble ekseniyle aynı hizadaki bölümdür.

Hünkar Mahfili

Osmanlı başşehirlerindeki camilerde görülen, özellikle Edirne ve İstanbul’daki selâtin camilerin mimari bir parçası olarak karşımıza çıkan Hünkâr Mahfili, Büyük Çamlıca Camii’nin de önemli bölümlerinden biridir.

Minber

Üzerinde hutbe okunan yapı olan minber; 21 metre yüksekliktedir. Minber nişlerinde laleli bulutlu panolar, minber panosu olarak da “hayat ağacı” motifi kullanılmıştır. Ayrıca minberde, özenle çalışılmış kündekâri örnekleri de yer almaktadır.

Mihrap

İmamın cemaatin önünde namaz kıldırdığı mihrap, kelime anlamı itibariyle “sığınak” demektir. Büyük Çamlıca Camii’nin özünü ve kıble istikametini gösteren mihrap, geometrik olarak içbükeydir. Mihrabın bir yanında Ayet-el Kürsi, bir yanında Tevbe Suresi'nin sonundaki ayetler yer alır. En son örnekleri 16. yüzyılda Osmanlı mimarisinde görülen çini mukarnaslı mihrap çalışmasının günümüzdeki bu nadir örneği, çok özenli ve zorlu bir çalışma sonrasında tasarlanmış, Büyük Çamlıca Camii için 22 farklı kalıp kullanılarak iki mihrap olmak üzere üretilmiştir.

Avizeler ve Pencereler

Büyük Çamlıca Camii’ndeki avizeler, camiyi ziyaret edenlerin kubbeyi görebilecekleri şekilde tasarlanıp, paslanmaz çelikten yapılan üç halkadan oluşmaktadır. En alttaki halka yerden 4.5 metre yükseklikte ve 16 metre çapında, ortadaki halka yerden 8 metre yüksekliktedir ve çapı ise 24 metredir. Avizenin en üstteki halkası da yerden 12 metre yüksekte ve 32 metre çapındadır. Camide ayrıca 10 metre çapında 4 avize daha bulunmaktadır. Büyük Çamlıca Camii’nin belki de en karakteristik mimari unsuru cami cephelerinde yer alan büyük boyutlu cephe pencereleridir. Yuvarlak gözlü klasik alçı pencere tekniği ve modüler sistemle imal edilen iki yanda ve giriş tarafında yer alan, 13 metre genişliğe sahip üç pencereden, iki yan cephedeki pencerelerde gün doğumu ve gün batımı temalı özgün bir tasarım yer almaktadır.

Şadırvan

Cami iç avlusunda bulunan şadırvan, kubbeli ve 16 musluklu olup, klâsik üslupla inşa edilmiştir.

Tezyini Sanatlar

Büyük Çamlıca Camii’nde de Osmanlı tezyinat ekolü tercih edilmiş, boşluk oranı üçte bir olarak belirlenerek geleneksel sadeliğin güzelliği ön plana çıkarılmıştır. Büyük Çamlıca Camii’nin süslemeleri de simetrik mükemmelliği, desen zenginliği, ritmik akışkanlığı ile Allah’ın kâinat perspektinde tefekkür eden zihinlere sunduğu ilhamı esas alır.
Cami mekânını örten 15 adet küçük kubbede dört farklı desen, cami avlusunu çevreleyen 30 adet revak, 3 kapı üstü ve 1 şadırvan olmak üzere toplam 34 kubbede de 8 farklı desen uygulanmıştır. Bu desen çeşitliliğinin imkân tanıdığı renk zenginliğinde fon olarak seçilen gri ton ile bütünlük sağlanmaktadır. Kubbe merkezlerinde yer alan desenlerin kubbe çaplarının üçte bir oranında olmasına özen gösterilmiş ve bu oran caminin bütün kubbelerinde gözetilmiştir. Fetih Suresi, her biri elli beş metreden oluşan, toplam iki yüz yirmi metre boyunda, dokuz bin parçadan oluşan bir eser olarak kubbe altındaki kemerlere yerleştirilmiştir.
En özel tezyinat işlerinden birisi olan mukarnas, yani mimaride köşelerin, geçiş yerlerinin akışkanlığını sağlayarak, ışık ve gölge oyunları ile görsel zenginliği artırmak için yapılan bezeme şekli, Büyük Çamlıca Camii’nin çini işlerinin en önemli aşamalarından birini temsil eder.

Yer Döşemeleri

Büyük Çamlıca Camii’nin zemininde 17 bin metrekare büyüklüğünde, Gaziantep’te özel olarak dokunmuş, yüzde 100 yün ve antibakteriyel özellikte halılar yer almaktadır.